Oproep en een heel erg open brief

Beste,

Boekhandel LiberMundi gaat aan de vooravond van de Boekenbeurs een (ludieke) actie voeren, met een oproep om niet op de Boekenbeurs te kopen. Binnen enkele dagen is het weer Boekenbeurs. Weer 10 dagen “boeken-goed-nieuws-show”. De ideale moment om het boekenbeleid in Vlaanderen onder de loep te nemen.

In vergelijking met Nederland waar de kleine boekhandel beschermd wordt, merken wij dat in Vlaanderen de ketens in bescherming worden genomen tegen de kleine boekhandel.
Samen met mijn vriendin run ik een kleine onafhankelijke Boekhandel. Al van bij de start in 2007 werden wij gewaarschuwd dat het zeer moeilijk overleven is, vooral voor een literaire boekhandel in Vlaanderen. Dat klopt.
Alleen ligt de oorzaak niet bij het gebrek aan belangstelling voor een boekhandel als LiberMundi. We hebben gemerkt dat er wel degelijk een "publiek" is. Het ligt vooral aan de manier waarop het beleid van het boekenbedrijf in Vlaanderen gevoerd wordt. Zo hebben we stellig de indruk dat in Nederland beter voor de kleine boekhandel (en voor het betere boek in het algemeen) gezorgd wordt.

Enkele voorbeelden:
• Er is geen vaste boekenprijs in Vlaanderen. In tegenstelling tot wat sommige mensen denken, is dit nadelig voor de consument: de uitgeverijen geven de ketens exclusiviteit op acties zodat sommige boeken zeer goedkoop te grabbel gegooid worden. In Nederland, waar er een vaste boekenprijs is, zijn de uitgeverijen verplicht álle boekhandels te laten profiteren van promoties. Met een bon uit een krant om een boek van 20 euro aan bv 7 euro te kopen kan men in Nederland bij alle boekhandels terecht, in Vlaanderen exclusief bij de ketens.
• In Vlaanderen is er een enorm verschil aan voorwaarden voor de boekhandel. Een keten krijgt 47 procent handelskorting, gratis vervoer en een recht van retour. Een beginnende boekhandel die nog moet groeien en winst maken, krijgt vaak maar 30 procent korting, moet niet zelden meer verzendkosten betalen dan wat hij verdient op een boek, en heeft geen recht van retour.
• In Nederland zorgt men ervoor dat iedere boekhandel kans krijgt om te leveren aan bibliotheken. In Vlaanderen kan men alleen aan bibliotheken leveren als je dat tegen de beste handelsvoorwaarden doet. Dit heeft tot resultaat dat Standaard Boekhandel 27 procent korting aanbiedt aan de bibliotheken, een onafhankelijke boekhandel kan nooit dergelijke kortingen aanbieden. De service van de meeste Standaard Boekhandels aan de bibliotheken is meestal barslecht. Vanzelfsprekend is het zeer moeilijk om onder die voorwaarden een goede service te kunnen geven.
• Doordat er in Vlaanderen vrijwel geen onafhankelijke boekhandels meer zijn is er geen diversiteit. In de 128 Standaard Boekhandels ligt hetzelfde aanbod. Als Standaard Boekhandelaar is het je zelfs niet toegestaan een eigen inbreng qua aanbod te hebben.
• Hierdoor zijn boeken geschreven door mensen die onze taal tot kunst verheffen vrijwel nergens te koop, of misschien heel even…als het op televisie is geweest. In ketens worden in de eerste plaats BV-boeken gepromoot, boeken van mensen die niet moeten overleven van de opbrengst van hun boeken, en die ze meestal niet eens zelf geschreven hebben.
• Een onafhankelijke literaire boekhandel heeft ongeveer 5 jaar nodig om winst te maken. Om de periode te overbruggen tot je winst maakt kan je in België nergens terecht, je zal geen enkele lening krijgen en geen enkele overheidsinstantie zal je helpen. Je krijgt enkel een lening als je die lening niet echt nodig hebt (Dexia: “Wij geven enkel een lening als je dezelfde som vastlegt als waarborg”!!).
• Terwijl de meeste onafhankelijke boekhandelaars en echte schrijvers in bittere armoede leven, maakt een keten zodanig veel winst dat deze een massa geld kan stoppen in een voetbalploeg dat eigenlijk in tweede klasse hoort….
• Een Nederlands online boekenwinkel in Nederland wou 20 procent korting geven op al hun boeken. Door de vaste boekenprijs kregen ze geen vergunning. Maar het werd wel toegestaan in Vlaanderen, zodat zij nu een vestiging hebben net over de grens. Dit geeft niet alleen blijk van valse concurrentie tegenover de Nederlandse boekhandels, zij komen ook nog eens in het vaarwater van de Vlaamse online boekhandel.

Terwijl Boek.be/VBB (Vlaams Boekverkopers Bond) de rechten van de boekhandels zou moeten verdedigen steken ze in de eerste plaats al hun geld en energie in het beconcurreren van de onafhankelijke boekhandels via hun Boekenbeurs en de recente campagne ter promotie van het e-book dat door Boek.be zelf verdeeld wordt. Ze gaan zelfs zo ver om een lasten verlaging van de e-books aan te vragen om de boekhandels nog beter te kunnen beconcurreren.

Het lijkt mij een goed idee om aan de vooravond van de boekenbeurs aandacht te vragen voor de problemen van de onafhankelijke boekhandel en eens een ander, kritisch en vooral realistisch geluid te laten horen over de Vlaamse boekenwereld.
Bijna hadden we onze actie de term "ludiek" meegegeven, maar jammer genoeg is onze boodschap niet echt lichtvoetig te noemen.



Patrick Houben