Oproep en een heel erg open brief

Beste,

Boekhandel LiberMundi gaat aan de vooravond van de Boekenbeurs een (ludieke) actie voeren, met een oproep om niet op de Boekenbeurs te kopen. Binnen enkele dagen is het weer Boekenbeurs. Weer 10 dagen “boeken-goed-nieuws-show”. De ideale moment om het boekenbeleid in Vlaanderen onder de loep te nemen.

In vergelijking met Nederland waar de kleine boekhandel beschermd wordt, merken wij dat in Vlaanderen de ketens in bescherming worden genomen tegen de kleine boekhandel.
Samen met mijn vriendin run ik een kleine onafhankelijke Boekhandel. Al van bij de start in 2007 werden wij gewaarschuwd dat het zeer moeilijk overleven is, vooral voor een literaire boekhandel in Vlaanderen. Dat klopt.
Alleen ligt de oorzaak niet bij het gebrek aan belangstelling voor een boekhandel als LiberMundi. We hebben gemerkt dat er wel degelijk een "publiek" is. Het ligt vooral aan de manier waarop het beleid van het boekenbedrijf in Vlaanderen gevoerd wordt. Zo hebben we stellig de indruk dat in Nederland beter voor de kleine boekhandel (en voor het betere boek in het algemeen) gezorgd wordt.

Enkele voorbeelden:
• Er is geen vaste boekenprijs in Vlaanderen. In tegenstelling tot wat sommige mensen denken, is dit nadelig voor de consument: de uitgeverijen geven de ketens exclusiviteit op acties zodat sommige boeken zeer goedkoop te grabbel gegooid worden. In Nederland, waar er een vaste boekenprijs is, zijn de uitgeverijen verplicht álle boekhandels te laten profiteren van promoties. Met een bon uit een krant om een boek van 20 euro aan bv 7 euro te kopen kan men in Nederland bij alle boekhandels terecht, in Vlaanderen exclusief bij de ketens.
• In Vlaanderen is er een enorm verschil aan voorwaarden voor de boekhandel. Een keten krijgt 47 procent handelskorting, gratis vervoer en een recht van retour. Een beginnende boekhandel die nog moet groeien en winst maken, krijgt vaak maar 30 procent korting, moet niet zelden meer verzendkosten betalen dan wat hij verdient op een boek, en heeft geen recht van retour.
• In Nederland zorgt men ervoor dat iedere boekhandel kans krijgt om te leveren aan bibliotheken. In Vlaanderen kan men alleen aan bibliotheken leveren als je dat tegen de beste handelsvoorwaarden doet. Dit heeft tot resultaat dat Standaard Boekhandel 27 procent korting aanbiedt aan de bibliotheken, een onafhankelijke boekhandel kan nooit dergelijke kortingen aanbieden. De service van de meeste Standaard Boekhandels aan de bibliotheken is meestal barslecht. Vanzelfsprekend is het zeer moeilijk om onder die voorwaarden een goede service te kunnen geven.
• Doordat er in Vlaanderen vrijwel geen onafhankelijke boekhandels meer zijn is er geen diversiteit. In de 128 Standaard Boekhandels ligt hetzelfde aanbod. Als Standaard Boekhandelaar is het je zelfs niet toegestaan een eigen inbreng qua aanbod te hebben.
• Hierdoor zijn boeken geschreven door mensen die onze taal tot kunst verheffen vrijwel nergens te koop, of misschien heel even…als het op televisie is geweest. In ketens worden in de eerste plaats BV-boeken gepromoot, boeken van mensen die niet moeten overleven van de opbrengst van hun boeken, en die ze meestal niet eens zelf geschreven hebben.
• Een onafhankelijke literaire boekhandel heeft ongeveer 5 jaar nodig om winst te maken. Om de periode te overbruggen tot je winst maakt kan je in België nergens terecht, je zal geen enkele lening krijgen en geen enkele overheidsinstantie zal je helpen. Je krijgt enkel een lening als je die lening niet echt nodig hebt (Dexia: “Wij geven enkel een lening als je dezelfde som vastlegt als waarborg”!!).
• Terwijl de meeste onafhankelijke boekhandelaars en echte schrijvers in bittere armoede leven, maakt een keten zodanig veel winst dat deze een massa geld kan stoppen in een voetbalploeg dat eigenlijk in tweede klasse hoort….
• Een Nederlands online boekenwinkel in Nederland wou 20 procent korting geven op al hun boeken. Door de vaste boekenprijs kregen ze geen vergunning. Maar het werd wel toegestaan in Vlaanderen, zodat zij nu een vestiging hebben net over de grens. Dit geeft niet alleen blijk van valse concurrentie tegenover de Nederlandse boekhandels, zij komen ook nog eens in het vaarwater van de Vlaamse online boekhandel.

Terwijl Boek.be/VBB (Vlaams Boekverkopers Bond) de rechten van de boekhandels zou moeten verdedigen steken ze in de eerste plaats al hun geld en energie in het beconcurreren van de onafhankelijke boekhandels via hun Boekenbeurs en de recente campagne ter promotie van het e-book dat door Boek.be zelf verdeeld wordt. Ze gaan zelfs zo ver om een lasten verlaging van de e-books aan te vragen om de boekhandels nog beter te kunnen beconcurreren.

Het lijkt mij een goed idee om aan de vooravond van de boekenbeurs aandacht te vragen voor de problemen van de onafhankelijke boekhandel en eens een ander, kritisch en vooral realistisch geluid te laten horen over de Vlaamse boekenwereld.
Bijna hadden we onze actie de term "ludiek" meegegeven, maar jammer genoeg is onze boodschap niet echt lichtvoetig te noemen.



Patrick Houben

Huis van Tsjechov

Foto ooit eens opgeslagen onder de titel "huis van Tsjechov", ik ben er vooralsnog niet in geslaagd het te verifieren maar ik wil het best geloven voor één keer. Een paradijsje waar ik meteen voor zou tekenen. Niet te geloven dat Tsjechov dit in de steek zou gelaten hebben om zijn barre reis naar Sachalin te ondernemen. Tsjechov deed er zo'n 80 dagen over om Sachalin te bereiken waar hij drie maanden zal verblijven (Van 11 juli tot 13 oktober 1890). De reis ging per koets zonder veren op Siberische wegen die in zo'n erbarmelijke staat verkeren dat men toch serieus gaat stilstaan bij de zin van dit alles. Het Russische postwezen stelt mensen tewerk met een soort roeping, dat kan niet anders... Tsjechov verhaalt het tamelijk lakoniek. Eenmaal op Sachalin begint hij de bevolking en de omstandigheden in kaart te brengen, eigenlijk gaat hij er werken. Sachalin was het eiland waar Rusland honderden zware criminelen naartoe stuurde. Dikwijls vergezelde hun familie hen, die dan moesten zien rond te komen. Landbouw was quasi onbestaande, het klimaat en de grond was niet geschikt, de kennis ontbrak. Tsjechov heeft het vaak over "onnutte" mensen die de dagen in nietsdoen doorbrengen en leven van de povere staatsteun. Hij schrijft ook over de inheemse bevolking die met uitsterven bedreigd wordt: de Giljaken en de Aino. Dit is een tijdsdocument, het is zeer boeiend. Wat Tsjechov bezielde zullen we nooit met zekerheid weten. Hij was arts die zijn vak in de steek heeft gelaten voor de letteren, voelde hij de noodzaak iets effen te zetten? Hij stierf aan tbc, deze reis zal er toch geen goed aan gedaan hebben. "De reis naar Sachalin" heb ik leren kennen via Murakami's 1q84 en het is ter gelegenheid van 1q84 dat het boek terug in de kijker gezet wordt. Het kreeg zelfs van de uitgeverij een sticker met "de onmisbare metgezel van Haruki Murakami's 1q84" wat ik zeer overdreven vind... (tenzij er ietwat meer over geschreven wordt in het derde deel?)

En verder...

Het is waarlijk een kunde, tevens een zonde, een zorgvuldig bereide soufflé, met de beste ingrediënten, in de best geoutilleerde keuken, door een ervaren vakman, toch nog te doen instorten?
(mijn eigenste persoonlijkste gedachte na het lezen van het tweede boek van de trilogie 1q84 van Murakami)

Gladys

op rozen?

Onze weg mag dan niet geplaveid zijn met rozen, doornen zijn er evenmin! En die zondvloed van een dag of wat geleden hebben we ook al overleefd. Onze bezoekers komen dezer dagen behoedzaam binnen daar ons parket ietwat vervormd is door alle nare nattigheid, we hebben nu als het ware een verhoogde drempel...Maar laat ons dit niet tegenhouden om jullie te trakteren op onze eigenste visie op verse boeken. Als daar zijn:

1q84 van Haruki Murakami. Deze trilogie is een ware hype in Japan waar het derde deel in april is verschenen. Bij ons zijn de eerste twee boeken uit, en het is een voorrecht om dit meesterwerk al te mogen lezen (in het Engels zou het pas in september 2011 verschijnen?), dit hebben we te danken aan vertaler Jacques Westerhoven , die we bij deze terecht in de bloemen zetten. Boek 1 heb ik uit. Het verhaal: Aomame is lesgeefster in de martiale kunsten en occasioneel beroepsmoordenares in opdracht van "De Oude Dame". Zij komt via een wenteltrap op de autosnelweg terecht in een parallelle wereld die zij 1q84 noemt. Tengo is wiskundeleraar en een weinig succesvolle schrijver. Hij herschrijft een kramakkelig debuut van een 17 jarige dyslectisch schoolmeisje, dat een bestseller wordt maar waarmee hij zich onnoemelijk veel problemen op de hals haalt. De twee verhalen en de twee personages gaan mekaar gewis ontmoeten, maar daar is nog geen sprake van in het eerste boek. De sfeer is die van Twin Peaks (de eerste reeks!) en er zit een enorme vaart in dit boek. Stukken beter dan dat ander dik boek, van Stieg Larsson waar het onvermijdelijk mee zal vergeleken worden, toch overstijgt 1q84 maar hier en daar het thrillergehalte. Liefhebbers van dat genre zullen hier zeker en vast erg van genieten. Wat mij stoort aan de meeste thrillers (al dan niet" literaire") is de perfecte stijl, de vastberadenheid en onverzettelijkheid van de helden en heldinnen (meestal zijn het de heldinnen...). Aomame is superwoman, is perfect in haar bewegingen, even vastberaden als de heldin van Stieg Larsson, net als haar entourage (de oude dame loopt kaarsrecht, haar lijfwacht gaat voor haar door het vuur, zelfs de waakhond, Boef is een superwoef). Misschien is het opzet om een soort Manga figuur ten tonele te voeren om de tegenstelling met Tengo duidelijk te maken? Tengo is zeer menselijk, hij komt werkelijk "tot leven", hij heeft tenminste zijn ups en downs zoals ieder normaal mens. Waar ik werkelijk van ga tintelen is de Grote Verbeeldingskracht van Murakami, dat surrealistische tintje dat dus het thrillergehalte overstijgt. Een wenteltrap die naar 1q84 leidt? Little People die tevoorschijn komen uit een dode geit? Een pop van Lucht? Zijn er nu echt twee manen? Is alles zo gebeurd of gecorrigeerd zoals in Orwell's 1984?
Het boek heeft ook enkele neveneffecten. Ik wou weten hoe Janáčeks sinfonietta klonk. De reis naar Sachalin van Tsjechov, wil ik ook lezen. Zelfs enige recepten zoals beschreven in het boek zijn vatbaar voor experimenten in de keuken. En daar komt de drang om 1984 te herlezen al opzetten...

Tenslotte geef ik een bedenking van Tengo mee over het boek dat hij herschreven heeft: "...En voor al die brave lezers die aan het eind van een pop in lucht in een mysterieuze poel van vraagtekens aan hun lot worden overgelaten, voelde hij alleen maar medelijden."
Ik stort mij op het tweede boek.

LiberMundiRelaas

Vandaag had LiberMundi een klap te verwerken. Zo erg dat het voortbestaan van deze boekhandel, ooit door Boekblad genomineerd voor mooiste boekenwinkel, op de helling staat. Eerlijk gezegd zijn we nog wat aan het bekomen.
Omdat er zovele verhalen de ronde doen, heb ik het besluit genomen het enige ware verhaal van LiberMundi te publiceren zodat iedereen er kennis van kan nemen en om de opmars van klappei en ander gelamenteer de pas af te snijden.

LiberMundi begon in de Berlarij en wellicht was het niet nodig geweest te verhuizen indien deze straat wat meer in zijn mars had. De mooiste winkelstraat van Lier, met de mooiste huizen, was toen aan een niet te stuiten neergang bezig. Het één na het ander pand kwam leeg te staan. De beste worden nog ingenomen door kantoren, sommige werden om(ver)gebouwd tot woningen, maar het gros blijft leeg. De braderij, ooit een groots feest met fanfare en feestelijkheden, is nu een zeer slap spektakel, de mensen keren halverwege terug. Teveel lege ruimte en niks te doen. Een andere keer was de straat niet eens autovrij gemaakt? We kregen wel muziek, ik geloof dat er zelfs iedere zaterdag muziek door de luidsprekers van de Berlarij schalt. We hebben niet meteen het product om te grabbel te gooien in een braderij maar het leek ons wel een teken aan de wand wat daar aan het gebeuren was. Vergane glorie die zich niet in één twee drie leek te herstellen.

We vonden het pand in de Antwerpsestraat toen het nog een drogisterij was. Een onooglijk winkeltje, het was mij zelfs nooit opgevallen. Dat winkeltje had een woongedeelte achteraan, en een tuintje en aansluitend een atelier die toen propvol verfpotten stond. Het leek wel of de schilders na iedere job daar hun verf en borstel neerzetten op een nog beschikbare plek maar zodanig dat ze er ’s anderendaags terug mee aan de slag konden, en dat zo al jaren lang. Het was een machtig zicht eigenlijk, ik was vergeten er een foto van te nemen. Enfin, toen we in januari 2009 het contract tekenden, zou het pand helemaal verbouwd worden en groot en ruim worden zodat we op 9 september met de nieuwe LiberMundi konden uitpakken. Het kostte 3000 EUR, per maand, maar ons werd gezegd dat de Antwerpsestraat in opmars was. Die “totale verbouwing” ging tenslotte van start in augustus 2009 en bestond eigenlijk uit het afbreken van dat tussenschot tussen het piepklein winkeltje en het woongedeelte en het nog kleiner maken van dat gedeelte dat eerst dat piepklein winkeltje was want daar moest nog een gang in gemaakt worden die toegang gaf tot het appartement boven. We betalen huur vanaf 1 september maar toen stond zelfs de etalage er niet in.
Maandag 7 september: onze zorgvuldig geplande verhuis ging finaal de mist in omdat het nieuwe pand een puinhoop was waar nog volop getimmerd, gezaagd, geboord werd en onze moeizaam verzamelde verhuizers geen boeken konden uitstallen in een dergelijk klimaat van stof en werklieden die overal doorbaggeren. Want wie had nu ooit kunnen denken dat zo’n kader rond dat uitgebroken stuk waar ooit die scheidingswand was, TER PLEKKE op maat moest worden gezaagd? En dat terwijl men toch ziet dat er BOEKEN worden uitgestald en geen VERFPOTTEN? En waarom was ik weerom vergeten foto’s te nemen? In de Berlarij werden maar dozen gevuld, dat werd dus een ongelooflijke chaos. Die nacht hebben Patrick en ik doorgewerkt. Klanten die het geploeter niet meer konden aanzien, zijn ons komen helpen om rekken ineen te steken.
Dinsdag 8 september: het wordt nu heel spannend: de winkel is nog halfleeg. Het punt is ook dat het pand veel kleiner blijkt te zijn, we hebben af te rekenen met twee schouwen en een binnenvenster (dat eigenlijk ging verdwijnen) waar we niks kunnen voorzetten. Het binnenvenster (dat eigenlijk ging verdwijnen) scheidt de veranda van de winkel, je komt er in via twee buitendeuren. Niet handig, niet bruikbaar, verloren ruimte. We werken heel hard door om op 9 september (9/9/2009) dan toch de deur te kunnen openzetten. Maar het werd geen feestelijke opening. De winkel was helemaal niet in orde. Ik was helemaal niet tevreden over de etalage. (Er is niet één moment geweest dat ik tevreden was over die etalage ) En we waren zelf ook maar half.





Achteraf bezien was deze catastrofale start nog maar een begin van wat ons te wachten stond. Drie keer hadden we te maken met een put voor de deur. Daar heb ik een mooie foto van. Want Huisbaas beschouwde zijn winkelpand dan wel als “af”, dat was niet het geval voor het appartement er boven. Dat verkeerde kennelijk in staat van ruwbouw want dat was me daar een VOORTDURENDE begankenis door wat ook onze entree is van werklieden met ladders en spullen en veel gerief, we werden zeker ook niet vrolijk van het VOORTDURENDE lawaai dat nu eenmaal gepaard gaat met werkzaamheden. Eén werkmens is zich komen excuseren omdat hij weer eens heel het weekend lawaai had gemaakt, waarvoor ik hem heel erkentelijk ben, hij was de ENIGE die een beetje begrip toonde. Ergens onderweg in deze miserie wordt in onze winkel één van de twee lichtkoepels gewoonweg van licht afgesloten: daarboven is het terras van het appartement gekomen.

We waren minder en minder met boeken bezig, zodanig dat we bestellingen misliepen, niet alleen onze klanten verwaarloosden maar ook de site, de mails, …
Mensen die mij kennen weten dit: ik doe gewoonweg altijd voort, wat er ook gebeurt…maar nu ben ik wel degelijk ingestort. Een onverhoedse aanval van Meniere doet mij de das om (welkom in een wankele wereld). Patrick staat er alleen voor.
Als in januari 2010 duidelijk wordt dat de bank ook geen lening meer wilt geven, is het einde in zicht. We kunnen onmogelijk iedere maand deze huur van 3000 EUR ophoesten. Daar dit ook Huisbaas duidelijk wordt, komt hij nu bijna dagelijks in de winkel. Hij weet nu alle “hoeveel-vragen”: hoeveel we moeten afbetalen bij de bank, hoeveel we in stock hebben, hoeveel huishuur wij voor onszelf moeten betalen, hoeveel we ongeveer gaan verdienen met de boekenstand die op stapel staat,… Hij geeft ons ook aanwijzingen wat we in de winkel mogen hebben en wat niet (van dat boek heb je wel drie exemplaren, da’s toch verspilling!) en neemt het ons bijzonder kwalijk dat we onze eigen woning wel zonder problemen betalen. Toen hij na die bewuste boekenstand de winkel binnentrad met de vraag of ik al “gestort had” en ik meedeelde dat ik eerst nog de sociale lasten heb betaald, sprong hij zowaar uit zijn vel. We kregen een brief van zijn advokaat. Wij reageerden met een brief waarin we een minnelijke schikking vroegen wat het huurcontract betreft, zodat we nog een kans hadden met LiberMundi, en een afbetalingsplan voor de achterstallige huur (toen 8200 EUR). Een tijdlang horen we niks maar dan valt een dagvaarding in de bus. Huisbaas die toch weet heeft van “hoeveel?” eist nu zes maanden huur, schadevergoeding omdat we het contract vroegtijdig willen opzeggen, alle achterstallige huur, ondertussen een maand of 4? En tja, ook de kosten natuurlijk… Hét enige maar welgekomen voordeel van dit gedoe is dat hij een tijdlang niet meer in de winkel komt.
Het is ondertussen gevonnist en Huisbaas heeft over heel de lijn gelijk gekregen. Logisch ook, het stond eigenlijk allemaal te lezen in het contract. Wat ik mij wel afvraag is waarom dat men mijn vraag om die minnelijke schikking en de vraag om een afbetalingsplan voor 8200 EUR over het hoofd heeft gezien? Want als we niet in staat zijn dat bedrag te betalen, verwacht men dan wel dat wij zo’n gigantische som geld tevoorschijn toveren? Als straf of wat? Eigenlijk ben ik wel een beetje gelukkig dat Huisbaas niet helemaal zijn zin heeft gekregen: het was immers zijn bedoeling ons “uit te drijven”. Wat zo’n “uitdrijving” inhoudt, weet ik niet juist, maar ik heb wat men noemt een groot voorstellingsvermogen en ik gun Huisbaas nog niet het kleinste beetje “uitdrijving”.
Oja, vandaag is hij terug in de winkel verschenen...met een rekening van het water (42 EUR).
Dit was het relaas van de voorbije maanden op een paar pagina’s en in één ademtrek geschreven (nu ja…).

En zoals gezegd: we moeten ervan bekomen. Ons herpakken. Herbronnen. En voor het eind van deze maand de Antwerpsestraat leegmaken. Eenmaal terug gesetteld in de Berlarij hopen we, met de kennis die we hebben opgedaan, het beter dan ooit te doen.(Is falen werkelijk de beste leerschool?)
We willen iedereen bedanken die achter ons stond, ons steunde, hier herkennen wij de ware boekenliefhebbers! We gaan zorgen voor de beste en de mooiste boeken. In de beste en de mooiste winkel die jullie ooit gezien hebben.
Het is immers ten allen tijde beter zich te laten inspireren door DOEL en RICHTING dan zich vast te zetten in het web van STRIJD en STREVEN.

Gladys







(Spijtig dat ik niet meer foto’s heb genomen)